Captain Wardiman's Way of Fighting the Dutch
Abstract
We traced the life of Captain Wardiman which has not been much discussed in Indonesian historical research. Captain Wardiman was one of the leading Javanese officers in the Dutch East Indies era. He is actually an interesting figure in the history of Indonesians in the Dutch East Indies colonial army. Captain Wardiman was considered brilliant in suppressing the East Kalimantan SI Pasir rebellion. He actually left Dutch military service when his income was high. He wanted to be a soldier again when Indonesia faced the Dutch army.
Keywords: Captain Wardiman’s, figthting, Dutch
References
Arsip:
Arsip Studbook Stamboeken Officieren Koninklijk Nederlands-Indische Leger (KNIL), 1815-1940, archive 2.13.04, inventory number 644, folio 97 Kapten Mardjana (Arsip Nasional Belanda).
Arsip Studbook Stamboeken Officieren Koninklijk Nederlands-Indische Leger (KNIL), 1815-1940, archive 2.13.04, inventory number 644, folio 96 Letnan Santosa (Arsip Nasional Belanda).
Arsip Studbook Stamboeken Officieren Koninklijk Nederlands-Indische Leger (KNIL), 1815-1940, archive 2.13.04, inventory number 644, folio 98 Kapten Wardiman (Arsip Nasional Belanda).
Arsip Abdul Latief: Riwayat Hidup Singkat dalam usaha merebut kemerdekaan dari tangan penjajah serta pengabdian terhadap negara, bangsa dan tanah air Indonesia, 1993. (Arsip Anton Lucas)
Buku:
Ahmad Rauf Soehoed dkk (2001) AR Soehoed: Menyertai Setengah Abad Perjalanan Republik, Jakarta, Pustaka Sinar Harapan.
Akira Nagazumi (1989), Bangkitnya nasionalisme Indonesia: Budi Utomo 1908-1918, Jakarta, Grafitipers.
Amrin Imran (1993) Oerip Soemohardjo, Jakarta, Departemen Pendidikan dan Kebudayaan.
Boediardjo (2005) Siapa Sudi Saya Dongengi, Jakarta, Sinar Harapan.
Bouman, Benjamin (1995) Van Driekleur tot Rood-Wit: De Indonesische officieren uit het KNIL 1900-1950, Den Haag, Historical Section of the Royal Netherlands Army.
Didi Kartasasmita dkk, (1993) Didi Kartasasmita: Pengabdian Kepada Kemerdekaan, Jakarta, Pustaka Djaya.
Dijk, Kees van (2014) Hindia Belanda dan Perang Dunia I 1914-1918, Jakarta, Banana.
Djatikusumo (1983) Angkatan Bersenjata Republik Indonesia, Hari Ini Dan Hari Esok, Jakarta, Yudha Gama.
Djokosantoso Moeljono (2003) Budaya Korporat dan Keunggulan Korporasi, Jakarta, Elex Media Komputindo.
Carel Albert Heshusius (1986) Soldaten van de Kompenie KNIL 1830-1950: Een fotodocumentaire over het dagelijks leven van het Koloniale Leger in Nederlands-Indië, Houten, De Haan.
Iip D. Yahya (2018) Raden Aria Wiraatmadja Perintis Bank Pribumi, Purwokerto, Yayasan Raden Aria Wirjaatmadja.
Irna Hanny Nastiti Hadi Suwito dkk (2008) Awal Kedirgantaraan Di Indonesia Perjuangan AURI 1945-1950, Jakarta, Yayasan Obor Indonesia.
Jong, Louis de (1986) Het Koninkrijk de Nederlanden in de Tweede Wareldoorlog—Deel III C Nederlands-Indie III, Den Haag, Staatsuitgeverij.
Kementerian Penerangan (1959) Republik Indonesia Propinsi Kalimantan, Jakarta, Kementerian Penerangan.
Meel, Piet van dkk (1990) Gedenkschrift Koninklijk Nederlands-Indisch Leger 1830-1950, Dordrecht, Stichting Herdenking KNIL.
Moehkardi (2019) Akademi Militer Yogya dalam Perjuangan Fisik 1945 sampai dengan 1949, Yogyakarta, Gadjah Mada Press.
Rohmah Soemohardjo (1973) Oerip Soemohardjo Letnan Jenderal TNI 22 Februrari 1893-17 November 1948, Jakarta, Gunung Agung.
Soegih Arto (1989) Sanul Daca, Jakarta, Merdeka Sarana Usaha.
Sutrisno (1985) Marsekal TNI Suryadi Suryadarma, Jakarta, Departemen Pendidikan dan Kebudayaan.
Tahir (2022) Sejarah Dakwah Islam di Kalimantan: Studi Pendekatan dan Jaringan, Palembang, Bening Media Publishing.
Tim Penyusun (1939) 25 Jaar Militaire luchtvaart in Nederlandsch-Indië, Leiden, Universitaire Bibliotheken Leiden.
Tim Penyusun (1967) Siapa Dia Staf Pertahanan Keamanan, Jakarta, Lembaga Sedjarah Staf Pertahanan Keamanan.
Tim Penyusun (1995) One Hundred Years Bank Rakyat Indonesia, 1895-1995, Jakarta, Bank Rakyat Indonesia.
Tim Penyusun (1997) Buku Kenang-kenangan Alumni KMA Breda, Jakarta, Yayasan Wira Bhakti.
Tim Penyusun (2004) Sejarah TNI Angkatan Udara: 1945-1949, Jakarta, Subdisjarah Diswatpersau.
Tim Penyusun (1923) Opgave van de bruto-bezoldigingen bij werkelijken dienst in Indie sedert 1 Januari 1920, Bandung, TYP Boekh Visser & Co.
Wardiman Djojonegoro (2016) Sepanjang Jalan Kenangan, Jakarta, Kepustakaan Populer Gramedia.
Manuskrip:
Miranti Soetjipto Hirschmann (2023) Catatan Perjalanan Hidup R. Soewardjo Tirtosupono Perlawanan Senyap di Jantung Akademi Militer Belanda.
Satimah Mardjana Sudjiran & Endang Rahayu Sedyaningsih, Menelusuri Akar keluarga: Mardjana Mertadiredja Memilih Jalan Hidup, 2003.
Tim Penyusun, Buku Silsilah Keluarga Besar R. Aria Wirjaatmadja, 2023
Tim Penyusun, Kangjeng Raden Adipati Mertadiredja III Bupati Purwokerto 1832-1853, 2023
Suratkabar:
Advertentie, De Locomotief 8 Maret 1935.
Advertentie, De Preanger-bode 12 Juli 1918.
Advertentie, De Preanger-Bode 13 Oktober 1923.
De actie in Pasir loopt ten einde, De Locomotief, 20 Agustus 1917.
De Arrestatie van den gedrosten Luitenent, Bataviaasch Nieuwsblad 24 Februari 1917.
De eerste Inlandsche officieren, De Locomotief 27 Juni 1910.
De Militaire School, Bataviaasch Nieuwsblad 30 September 1927.
De opleiding van den Inlander tot officier, De Locomotief 15 Juli 1908.
De Vader van het Landbouwkrediet, Bataviasche Nieuwsblad 15 April 1909.
De Vader van het Landbouwkrediet, De Nieuwe Courant, 13 April 1909.
Djoeroe Terbang Boemipoetera Jang Pertama, Pandji Poestaka 24 Januari 1928
Djoeroe Terbang Boemipoetera Jang Pertama, De Militair 4 Februari 1928.
Eervolle Vermelding, Bataviaasch Nieuwsblad 08 Oktober 1919.
Familiebericht, De Locomotief, 1 November 1917.
Geslachtsnamen, De locomotief 12 Juli 1937.
Het verzet in Pasir, De Preanger Bode 14 April 1916.
Hoever een eenvoudige Madoerees 't kan brengen, De locomotief 3 September 1903.
Infanterie, De Locomotief, 25 Februari 1919.
Marine en Leger, Het nieuws van den dag16 Juni 1921.
MiIitairia, Het nieuws van den dag voor Nederlandsch-Indië 18 Juni 1907.
Militair Departement, Het nieuws van den dag voor Nederlandsch-Indië 24 Oktober 1914.
Militaire Departement, Bataviaasch Nieuwsblad 11 Oktober 1913.
Militaire Department, Bataviaasch nieuwsblad 6 Juni 1913.
Militaire Department, Het vaderland 27 Agustus 1914.
Militaria, Bataviaasch nieuwsblad 02 Juli 1924.
Mutaties (De locomotief 13 Oktober 1910.
Nederlandsch Indie Het Contact, De Preanger Bode 19 Oktober 1923.
Nederlandsch Indie, Bataviaasch Nieuwsblad, 10 Juli 1915.
Officiel, De Preanger-Bode 20 Oktober 1911.
Onze Oost, Algemeen Handelsblad, 23 Januari 1918.
Op studiereis, De Nieuwe Courant 20 Juli 1911.
Personalia, De Expres 21 Oktober 1912.
Regentschapsraad van Poerwokerto, De locomotief 19 September 1929.
Telegrammen, Sumatra Bode 28 Februari 1917.
Uit de Koloniën, De Avondpost, 6 Juli 1916.
Verbanning van den ex-Sultan van Pasir, De Indiër, 13 September 1918.
Vervallen verklaard van den Militairen Stand, Bataviaasch Nieuwsblad 27 Februari 1917.
Vonnis Bekrachtigd, De Locomotief 21 Juni 1917.
Wawancara:
Wawancara Iip Dzulkifli Yahya, Bandung 29 Agustus 2023.
Wawancara Witarsih binti Untung Suwignyo, Bandung 29 Agustus 2023.
Wawancara Yulistiatri binti Dartojo Ranoeatmodjo, Bandung 29 Agustus 2023.
Arsip Studbook Stamboeken Officieren Koninklijk Nederlands-Indische Leger (KNIL), 1815-1940, archive 2.13.04, inventory number 644, folio 97 Kapten Mardjana (Arsip Nasional Belanda).
Arsip Studbook Stamboeken Officieren Koninklijk Nederlands-Indische Leger (KNIL), 1815-1940, archive 2.13.04, inventory number 644, folio 96 Letnan Santosa (Arsip Nasional Belanda).
Arsip Studbook Stamboeken Officieren Koninklijk Nederlands-Indische Leger (KNIL), 1815-1940, archive 2.13.04, inventory number 644, folio 98 Kapten Wardiman (Arsip Nasional Belanda).
Arsip Abdul Latief: Riwayat Hidup Singkat dalam usaha merebut kemerdekaan dari tangan penjajah serta pengabdian terhadap negara, bangsa dan tanah air Indonesia, 1993. (Arsip Anton Lucas)
Buku:
Ahmad Rauf Soehoed dkk (2001) AR Soehoed: Menyertai Setengah Abad Perjalanan Republik, Jakarta, Pustaka Sinar Harapan.
Akira Nagazumi (1989), Bangkitnya nasionalisme Indonesia: Budi Utomo 1908-1918, Jakarta, Grafitipers.
Amrin Imran (1993) Oerip Soemohardjo, Jakarta, Departemen Pendidikan dan Kebudayaan.
Boediardjo (2005) Siapa Sudi Saya Dongengi, Jakarta, Sinar Harapan.
Bouman, Benjamin (1995) Van Driekleur tot Rood-Wit: De Indonesische officieren uit het KNIL 1900-1950, Den Haag, Historical Section of the Royal Netherlands Army.
Didi Kartasasmita dkk, (1993) Didi Kartasasmita: Pengabdian Kepada Kemerdekaan, Jakarta, Pustaka Djaya.
Dijk, Kees van (2014) Hindia Belanda dan Perang Dunia I 1914-1918, Jakarta, Banana.
Djatikusumo (1983) Angkatan Bersenjata Republik Indonesia, Hari Ini Dan Hari Esok, Jakarta, Yudha Gama.
Djokosantoso Moeljono (2003) Budaya Korporat dan Keunggulan Korporasi, Jakarta, Elex Media Komputindo.
Carel Albert Heshusius (1986) Soldaten van de Kompenie KNIL 1830-1950: Een fotodocumentaire over het dagelijks leven van het Koloniale Leger in Nederlands-Indië, Houten, De Haan.
Iip D. Yahya (2018) Raden Aria Wiraatmadja Perintis Bank Pribumi, Purwokerto, Yayasan Raden Aria Wirjaatmadja.
Irna Hanny Nastiti Hadi Suwito dkk (2008) Awal Kedirgantaraan Di Indonesia Perjuangan AURI 1945-1950, Jakarta, Yayasan Obor Indonesia.
Jong, Louis de (1986) Het Koninkrijk de Nederlanden in de Tweede Wareldoorlog—Deel III C Nederlands-Indie III, Den Haag, Staatsuitgeverij.
Kementerian Penerangan (1959) Republik Indonesia Propinsi Kalimantan, Jakarta, Kementerian Penerangan.
Meel, Piet van dkk (1990) Gedenkschrift Koninklijk Nederlands-Indisch Leger 1830-1950, Dordrecht, Stichting Herdenking KNIL.
Moehkardi (2019) Akademi Militer Yogya dalam Perjuangan Fisik 1945 sampai dengan 1949, Yogyakarta, Gadjah Mada Press.
Rohmah Soemohardjo (1973) Oerip Soemohardjo Letnan Jenderal TNI 22 Februrari 1893-17 November 1948, Jakarta, Gunung Agung.
Soegih Arto (1989) Sanul Daca, Jakarta, Merdeka Sarana Usaha.
Sutrisno (1985) Marsekal TNI Suryadi Suryadarma, Jakarta, Departemen Pendidikan dan Kebudayaan.
Tahir (2022) Sejarah Dakwah Islam di Kalimantan: Studi Pendekatan dan Jaringan, Palembang, Bening Media Publishing.
Tim Penyusun (1939) 25 Jaar Militaire luchtvaart in Nederlandsch-Indië, Leiden, Universitaire Bibliotheken Leiden.
Tim Penyusun (1967) Siapa Dia Staf Pertahanan Keamanan, Jakarta, Lembaga Sedjarah Staf Pertahanan Keamanan.
Tim Penyusun (1995) One Hundred Years Bank Rakyat Indonesia, 1895-1995, Jakarta, Bank Rakyat Indonesia.
Tim Penyusun (1997) Buku Kenang-kenangan Alumni KMA Breda, Jakarta, Yayasan Wira Bhakti.
Tim Penyusun (2004) Sejarah TNI Angkatan Udara: 1945-1949, Jakarta, Subdisjarah Diswatpersau.
Tim Penyusun (1923) Opgave van de bruto-bezoldigingen bij werkelijken dienst in Indie sedert 1 Januari 1920, Bandung, TYP Boekh Visser & Co.
Wardiman Djojonegoro (2016) Sepanjang Jalan Kenangan, Jakarta, Kepustakaan Populer Gramedia.
Manuskrip:
Miranti Soetjipto Hirschmann (2023) Catatan Perjalanan Hidup R. Soewardjo Tirtosupono Perlawanan Senyap di Jantung Akademi Militer Belanda.
Satimah Mardjana Sudjiran & Endang Rahayu Sedyaningsih, Menelusuri Akar keluarga: Mardjana Mertadiredja Memilih Jalan Hidup, 2003.
Tim Penyusun, Buku Silsilah Keluarga Besar R. Aria Wirjaatmadja, 2023
Tim Penyusun, Kangjeng Raden Adipati Mertadiredja III Bupati Purwokerto 1832-1853, 2023
Suratkabar:
Advertentie, De Locomotief 8 Maret 1935.
Advertentie, De Preanger-bode 12 Juli 1918.
Advertentie, De Preanger-Bode 13 Oktober 1923.
De actie in Pasir loopt ten einde, De Locomotief, 20 Agustus 1917.
De Arrestatie van den gedrosten Luitenent, Bataviaasch Nieuwsblad 24 Februari 1917.
De eerste Inlandsche officieren, De Locomotief 27 Juni 1910.
De Militaire School, Bataviaasch Nieuwsblad 30 September 1927.
De opleiding van den Inlander tot officier, De Locomotief 15 Juli 1908.
De Vader van het Landbouwkrediet, Bataviasche Nieuwsblad 15 April 1909.
De Vader van het Landbouwkrediet, De Nieuwe Courant, 13 April 1909.
Djoeroe Terbang Boemipoetera Jang Pertama, Pandji Poestaka 24 Januari 1928
Djoeroe Terbang Boemipoetera Jang Pertama, De Militair 4 Februari 1928.
Eervolle Vermelding, Bataviaasch Nieuwsblad 08 Oktober 1919.
Familiebericht, De Locomotief, 1 November 1917.
Geslachtsnamen, De locomotief 12 Juli 1937.
Het verzet in Pasir, De Preanger Bode 14 April 1916.
Hoever een eenvoudige Madoerees 't kan brengen, De locomotief 3 September 1903.
Infanterie, De Locomotief, 25 Februari 1919.
Marine en Leger, Het nieuws van den dag16 Juni 1921.
MiIitairia, Het nieuws van den dag voor Nederlandsch-Indië 18 Juni 1907.
Militair Departement, Het nieuws van den dag voor Nederlandsch-Indië 24 Oktober 1914.
Militaire Departement, Bataviaasch Nieuwsblad 11 Oktober 1913.
Militaire Department, Bataviaasch nieuwsblad 6 Juni 1913.
Militaire Department, Het vaderland 27 Agustus 1914.
Militaria, Bataviaasch nieuwsblad 02 Juli 1924.
Mutaties (De locomotief 13 Oktober 1910.
Nederlandsch Indie Het Contact, De Preanger Bode 19 Oktober 1923.
Nederlandsch Indie, Bataviaasch Nieuwsblad, 10 Juli 1915.
Officiel, De Preanger-Bode 20 Oktober 1911.
Onze Oost, Algemeen Handelsblad, 23 Januari 1918.
Op studiereis, De Nieuwe Courant 20 Juli 1911.
Personalia, De Expres 21 Oktober 1912.
Regentschapsraad van Poerwokerto, De locomotief 19 September 1929.
Telegrammen, Sumatra Bode 28 Februari 1917.
Uit de Koloniën, De Avondpost, 6 Juli 1916.
Verbanning van den ex-Sultan van Pasir, De Indiër, 13 September 1918.
Vervallen verklaard van den Militairen Stand, Bataviaasch Nieuwsblad 27 Februari 1917.
Vonnis Bekrachtigd, De Locomotief 21 Juni 1917.
Wawancara:
Wawancara Iip Dzulkifli Yahya, Bandung 29 Agustus 2023.
Wawancara Witarsih binti Untung Suwignyo, Bandung 29 Agustus 2023.
Wawancara Yulistiatri binti Dartojo Ranoeatmodjo, Bandung 29 Agustus 2023.
Published
2023-12-04
How to Cite
MATANASI, Petrik.
Captain Wardiman's Way of Fighting the Dutch.
JURNAL HISTORICA, [S.l.], v. 7, n. 2, p. 157-190, dec. 2023.
ISSN 2964-9269.
Available at: <https://jurnal.unej.ac.id/index.php/JHIS/article/view/43657>. Date accessed: 29 apr. 2024.
doi: https://doi.org/10.19184/jh.v7i2.43657.
Section
Articles
